Bugünkü hâliyle şehir tanımı, şehrin tüm hafızasını kapsamalı diye düşünüyorum. Çünkü mekânlar, toplumsal ve kültürel hafızamızın birer taşıyıcısı görevi görüyor. Bütün uyumsuzluğu, huzursuzluğu, artık içinde olmayanlarıyla…&nbsp; Fakat şehirler, geçmişlerini pek de açık seçik anlatmıyor; hatta çoğunlukla unutuyor ve hafızasının derinliklerinde bir yerlerde o anılarla birleşen yapıları yıkılıyor, dönüşüyor.Zaman zaman kimimizin hafızasında kimimizinse okuduğu kitaplarda, ailemizin anılarında ve gördüğümüz fotoğraf karelerinde canlanan İstanbul’dakilerin ortak geçmişi, yine de şehrin sokaklarında, caddelerinde, bir evin önünde ve en önemlisi şehrin meydanlarında saklanıyor. Her şehir toplumsal çatışmaların, huzursuzluğun, hayır diyebilmenin mekânlarını içinde barındırıyor. Bu yüzden ben de geçmişle bugüne aynı düzlemden bakabilmek, zaman katmanlarına tanık olmak için toplumsal hafızamızı biraz yoklamak, şehrin itiraz mekânlarında gezinmek istedim.&nbsp;İlk durak Beyazıt Meydanı: Meydanın insanları bir araya getirme tarihi Bizans’a kadar uzanıyor. Adını orada bulunan boğa heykelinden alan Forum Tauri, şehrin o dönem en büyük forumu olarak işlev görmüş, kanlı olaylara sahne olmuş. Meydanı daha barışçıl protestolara ilk açan kişiyse imparator Theodosius. Osmanlı dönemine doğru yürüdüğünüzde dönemin siyasi atmosferini yansıtmaya devam eden Beyazıt, tarihe Patrona Halil İsyanı olarak geçen, hepimizin tarih derslerinden hatırlayacağı isyana mekân olmuş. Şehrin ilk üniversitesinin de bu kadim direnme alanına yakın kurulmasına pek şaşırmıyorum. Cumhuriyet tarihi boyunca meydanın tanıklık ettiği olayların çoğu da öğrenci hareketleriyle yakından ilgili zaten.Bir Meydan Öyküsü: Beyazıt kitabının yazarı Sevince Bayrak, Beyazıt’ı bir höyüğe benzetiyor. “...tarihî yapılar, yıkımlar, anıtlar, mimar-belediye ilişkileri, müellif aktörler, kentsel peyzaj, politikanın kamusal alana yayılması, kentsel kimlik tartışmaları, ideoloji-kamusal alan ilişkisi, koruma yaklaşımları...” bu höyüğün katmanları ona göre. Bu yüzden meydanda baktığım her yerde bir Bizans askeri, bir Osmanlı beyefendisi, altıncı filoya karşı öğrenciler, başörtüsü eylemlerinde kadınlar görüyorum. Sonra araba kornaları beni bugüne geri getiriyor.&nbsp;Taksim’e doğru: Tünel’den yürümeye karar veriyorum, Galatasaray Meydanı’nın önünden geçerken yaşadığı onca çatışmayı, hakikati arayanları düşünüyorum. Barındırdığı kolektif hafıza bakımından belki de İstanbul’un en yoğun yeri Taksim. Öyle Beyazıt kadar eski bir geçmişi olmasa da İstanbul’un suyunu taksim eden maksemi, Cumhuriyet sonrasından bugüne her ideolojiden ve her yaştan insanın fikirlerini haykırdığına tanıklık etmiş. Nihayet meydana varıyorum. Her ne kadar farklı dönemlerde geçirdiği yıkımlar onun kimliğini yıkıp yeniden inşa etse de meydan özellikle 1976’dan sonra başlanan 1 Mayıs kutlamalarıyla kazandığı sınıfsal temsille işçilerin, öğrencilerin, sendikaların mücadelesine sahne olmuş. Taksim Meydanı’ndan Gezi Parkı’na yürürken kafamı sağa çevirip Kazancı Yokuşu’na uzunca bakıyorum. Gezi Parkı’na varınca da herkesin yüzünde maske olmasını bir anlığına garipsiyorum.&nbsp;Halaskargazi, Sebat Apartmanı önü, son durağım: Halaskargazi ve tarihini daha önce <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMzhjOTE1NmE5MzgwMDAwN2VhNzYxMCZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnNvdXJjZT13ZWImbmV3c2xldHRlcj01ZTJmNmVmNTcwYjZkODYyOTc2ZWQzN2ImaXNzdWU9NjAyNDM2ZDEzNzE1NzYwMDA2YTcyOTk4JnN1YnNjcmliZXI9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZyZWFkLmFwb3MudG8lMjUyRmklMjUyRmFoLW5lcmVkZS1vLWVza2ktaXN0YW5idWw="">“Ah, Nerede O Eski İstanbul”</a> &nbsp;isimli bültende anlattığım Sebat Apartmanı, yakın geçmişimizi çağıran, adalet arayışına ses olan bir nokta. Apartmanın önünden insanlar geçiyor, bir süre duruyorum, karamsarlıktan umuda gidip gelen düşüncelerimi sakinleştiriyorum. Uzun süre Agos Gazetesi’ne ev sahipliği yapan bu mekân, içinde barındırdığı 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı’yla unutmamanın önemini bir kez daha hatırlatıyor.İllüstrasyon: Ece TugayBu yazı 14 Şubat 2021 tarihinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMzhjOTE1NmE5MzgwMDAwN2VhNzYxMCZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwb3MudG8lMjUyRm4lMjUyRmlzdGFuYnVs"">Aposto! İstanbul</a>'da yayımlanmıştır.&nbsp;

Aposto Gündem

Beyazıt Meydanı'ndan Taksim'e, oradan Halaskargazi'ye.

Toplumsal hafızanın ve itirazın mekânları 

Bugünkü hâliyle şehir tanımı, şehrin tüm hafızasını kapsamalı diye düşünüyorum. Çünkü mekânlar, toplumsal ve kültürel hafızamızın birer taşıyıcısı görevi görüyor. Bütün uyumsuzluğu, huzursuzluğu, artık içinde olmayanlarıyla…&nbsp; Fakat şehirler, geçmişlerini pek de açık seçik anlatmıyor; hatta çoğunlukla unutuyor ve hafızasının derinliklerinde bir yerlerde o anılarla birleşen yapıları yıkılıyor, dönüşüyor.Zaman zaman kimimizin hafızasında kimimizinse okuduğu kitaplarda, ailemizin anılarında ve gördüğümüz fotoğraf karelerinde canlanan İstanbul’dakilerin ortak geçmişi, yine de şehrin sokaklarında, caddelerinde, bir evin önünde ve en önemlisi şehrin meydanlarında saklanıyor. Her şehir toplumsal çatışmaların, huzursuzluğun, hayır diyebilmenin mekânlarını içinde barındırıyor. Bu yüzden ben de geçmişle bugüne aynı düzlemden bakabilmek, zaman katmanlarına tanık olmak için toplumsal hafızamızı biraz yoklamak, şehrin itiraz mekânlarında gezinmek istedim.&nbsp;İlk durak Beyazıt Meydanı: Meydanın insanları bir araya getirme tarihi Bizans’a kadar uzanıyor. Adını orada bulunan boğa heykelinden alan Forum Tauri, şehrin o dönem en büyük forumu olarak işlev görmüş, kanlı olaylara sahne olmuş. Meydanı daha barışçıl protestolara ilk açan kişiyse imparator Theodosius. Osmanlı dönemine doğru yürüdüğünüzde dönemin siyasi atmosferini yansıtmaya devam eden Beyazıt, tarihe Patrona Halil İsyanı olarak geçen, hepimizin tarih derslerinden hatırlayacağı isyana mekân <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjhiMTliMzcxNTc2MDAwNmIzOTY3MSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm1pbWFyaXRhc2FyaW12ZWVsZXN0aXJpLndvcmRwcmVzcy5jb20lMjUyRjIwMTklMjUyRjA0JTI1MkYxOCUyNTJGYmFza2FsZGlyaW5pbi1tZWthbnNhbGxpZ2ktMiUyNTJGJTI1MjZuYnNwJTI1M0I="">olmuş.</a> Şehrin ilk üniversitesinin de bu kadim direnme alanına yakın kurulmasına pek şaşırmıyorum. Cumhuriyet tarihi boyunca meydanın tanıklık ettiği olayların çoğu da öğrenci hareketleriyle yakından ilgili zaten.Bir Meydan Öyküsü: Beyazıt kitabının yazarı Sevince Bayrak, Beyazıt’ı bir höyüğe benzetiyor. “...tarihî yapılar, yıkımlar, anıtlar, mimar-belediye ilişkileri, müellif aktörler, kentsel peyzaj, politikanın kamusal alana yayılması, kentsel kimlik tartışmaları, ideoloji-kamusal alan ilişkisi, koruma yaklaşımları...” bu höyüğün katmanları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjhiMTliMzcxNTc2MDAwNmIzOTY3MSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jdW1odXJpeWV0LmNvbS50ciUyNTJGaGFiZXIlMjUyRmJpci1tZXlkYW5pbi1veWt1c3UtYmV5YXppdC0xNzg2OTk1JTI1MjZuYnNwJTI1M0I="">ona göre.</a> Bu yüzden meydanda baktığım her yerde bir Bizans askeri, bir Osmanlı beyefendisi, altıncı filoya karşı öğrenciler, başörtüsü eylemlerinde kadınlar görüyorum. Sonra araba kornaları beni bugüne geri getiriyor.&nbsp;Taksim’e doğru: Tünel’den yürümeye karar veriyorum, Galatasaray Meydanı’nın önünden geçerken yaşadığı onca çatışmayı, hakikati arayanları düşünüyorum. Barındırdığı kolektif hafıza bakımından belki de İstanbul’un en yoğun yeri Taksim. Öyle Beyazıt kadar eski bir geçmişi olmasa da İstanbul’un suyunu taksim eden maksemi, Cumhuriyet sonrasından bugüne her ideolojiden ve her yaştan insanın fikirlerini haykırdığına tanıklık etmiş. Nihayet meydana varıyorum. Her ne kadar farklı dönemlerde geçirdiği yıkımlar onun kimliğini yıkıp yeniden inşa etse de meydan özellikle 1976’dan sonra başlanan 1 Mayıs kutlamalarıyla kazandığı sınıfsal temsille işçilerin, öğrencilerin, sendikaların mücadelesine sahne olmuş. Taksim Meydanı’ndan Gezi Parkı’na yürürken kafamı sağa çevirip Kazancı Yokuşu’na uzunca bakıyorum. Gezi Parkı’na varınca da herkesin yüzünde maske olmasını bir anlığına garipsiyorum.&nbsp;Halaskargazi, Sebat Apartmanı önü, son durağım: Halaskargazi ve tarihini daha önce <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjhiMTliMzcxNTc2MDAwNmIzOTY3MSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnJlYWQuYXBvcy50byUyNTJGaSUyNTJGYWgtbmVyZWRlLW8tZXNraS1pc3RhbmJ1bA=="">“Ah, Nerede O Eski İstanbul”</a> &nbsp;isimli bültende anlattığım Sebat Apartmanı, yakın geçmişimizi çağıran, adalet arayışına ses olan bir nokta. Apartmanın önünden insanlar geçiyor, bir süre duruyorum, karamsarlıktan umuda gidip gelen düşüncelerimi sakinleştiriyorum. Uzun süre Agos Gazetesi’ne ev sahipliği yapan bu mekân, içinde barındırdığı 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı’yla unutmamanın önemini bir kez daha hatırlatıyor.İllüstrasyon: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjhiMTliMzcxNTc2MDAwNmIzOTY3MSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZlY2NldHUlMjUyRg=="">Ece Tugay</a>

Forum Tauri ile ilgili hikayeler